نادیا کریمی
در سال‌های آغازین دهه‌ی ۱۹۵۰ میلادی، کارشناسان معتقد بودند که کتاب‌های کمیک موجب ایجاد تمایل به خشونت و پرخاشگری در کودکان می‌شود. سال‌ها طول کشید که این عقیده کمرنگ شود و تاثیرات مثبت کمیک‌بوک‌ها بر تربیت و آموزش کودکان هویدا گردد. در این مقاله، تلاش خواهیم کرد که بخشی از مهم‌ترین تاثیرات مثبت کتاب‌های کمیک بر کودکان را مرور کنیم.
سالیان دراز، کتاب‌های کمیک آماج شدیدترین هجمه‌ها بودند. داستان از این قرار بود که معلمان و والدین، هر دو بر یک موضوع تفاهم داشتند. آنها معتقد بودند کمیک‌بوک‌ها حواس دانش‌آموزان را از تمرکز بر کتاب‌های واقعی (!) پرت می‌کنند. دانش‌آموزها هم که هر زمان راه‌حلی برای دور زدن ممنوعیت‌ها در چنته دارند، کمیک‌های مورد علاقه‌شان را در بین صفحات کتاب‌های واقعی و مورد تایید سیستم آموزش‌وپرورش جاسازی می کردند.
باید چندین سال طول می‌کشید که کارشناسان دریابند مزایای این کتاب‌های غیرواقعی گاه از کتاب‌های جدی هم برای کودکان بیشتر است.
حالا دیگر چند دهه‌ای می‌شود که والدین و مربیان، پی به ارزش‌های پنهان در کتاب‌های کمیک برده‌اند. پروفسور کارول تیلی، یکی از اساتید دپارتمان کتابداری و علم اطلاعات در دانشگاه ایلینوی تحلیل جالبی را ارائه می‌دهد. او می‌گوید: «بسیاری از انتقاداتی که به کمیک بوک‌ها وارد شده است ناشی از عدم درک صحیح مکانیزم‌های ذهنی کودکان است.
در حقیقت، منتقدان گمان می‌کنند کودکان فقط به تصاویر نگاه می‌کنند و در پی تلفیق کلمات در آن نقاشی‌های خوش آب و رنگ نیستند!»
تاثیر کتاب‌های کمیک بر افزایش علاقه به مطالعه در کودکان
یکی از مهم‌ترین مزایای کمیک بوک‌ها چیست؟ آنها سرگرم‌کننده هستند و درک‌‌شان راحت‌تر از کتاب‌های عادی است. به همین دلیل، کودکانی که هنوز عادت مطالعه را در وجود خود سامان نداده‌اند، به راحتی جذب کارِ گاه کسالت‌آوری به اسم مطالعه می‌شوند. نمی‌توان انکار کرد که بسیاری از کودکان، از «در گوشهای نشستن» و «مطالعه کردن» متنفرند!
حتی این کودکان هم به کتاب‌های کمیکی که ریشه‌های فیلم‌ها یا انیمیشن‌های مورد علاقه‌شان را در خاک خود پرورانده‌اند، واکنش مثبتی نشان می‌دهند.
نقش کتاب‌های کمیک در بالابردن اعتماد به نفس کودکان
در کتاب‌های کمیک به هیچ وجه با متون طولانی و سنگین مواجه نخواهید شد. هر آنچه که هست، جملاتی ساده، کوتاه، و به آسانی قابل درک است. از سوی دیگر، برای بیشتر کردن تاثیر این جملات ساده و یا ارائه‌ی توصیف دقیقی از آنها غالباً از نشانه‌های تصویری‌ای مثل آه کشیدن یا کوبیدن در و… استفاده می‌شود. به این ترتیب، می‌توان ادعا کرد که کمیک‌بوک‌ها برای کودکانی که دچار اختلالات یادگیری هستند، بسیار موثر واقع خواهند شد. مثلاً کودکان مبتلا به اوتیسم می‌توانند با مطالعه‌ی کتاب‌های کمیک در شناسایی احساسات به پیشرفتی قابل توجه دست یابند.
به علاوه، کمیک بوک‌ها به یاری کودکان درگیر با نارساخوانی هم شتافته‌اند. احتمالاً از پیش آگاه هستید که کودکان درگیر با این اختلال، اغلب به پایان رساندن صفحه‌ای از یک کتاب سنتی را کار سختی می‌دانند. اما مطالعه‌ی یک صفحه از کتاب کمیک می‌تواند به آنها حسی از پیشرفت و موفقیت را القا کند.
رابطه‌ی کتاب‌های کمیک با تقویت قدرت استنتاج کودکان
همان‌طور که می‌دانید، پروسه‌ی مشاهده به معنای تماشای چیزی (یا اتفاقی) در حال وقوع است. اما استنتاج مفهومی متفاوت دارد! استنتاج به معنای کشف نکته‌ای براساس شواهد، مدارک و استدلالات است. پس یکی از کلیدی‌ترین مولفه‌های درک و یکی از مهارت‌های ارزشمند زندگی نیز به شمار می‌آید. کتاب‌های کمیک می‌توانند کودکان خردسال را به خواندن بین خطوط و استخراج معنا از تصاویر تشویق کنند. فراموش نکنید کودکانی که فقط کتاب‌های سنتی بخوانند، نیاز به قدرت استنباط و استنتاج را احساس نمی‌کنند. اما کتاب‌های کمیک می‌توانند آنها را در درک مفاهیم پنهان در جملات موجز یاری نمایند.
تقویت دایره لغات کودکان به کمک کتاب‌های کمیک
احتمالاً خیلی از شما (حتی شما طرفداران کمیک بوک‌ها) از این راز مهم آگاه نبودید! اما حقیقت ماجرا این است که کتاب‌های کمیک تاثیر بزرگی بر توانایی‌های گفتاری کودکان خواهند گذاشت. به کمک آنها، مهارت‌های مربوط به دایره لغات کودکان به طرز شگفت‌انگیزی تقویت می‌شود. بگذارید ساده‌اش کنیم! کتاب کمیک فرصتی منحصربه‌فرد را به کودکان هدیه می‌دهند.
به کمک این فرصت تکرار نشدنی، کودکان می‌توانند واژه‌های جدید را در نشانه‌های زمینه‌ای ترکیب کنند. به این ترتیب، رمزگشایی معنای نهفته در کلمات ناآشنا برایشان به کاری نه چندان سخت تبدیل خواهد شد.
نقش کتاب‌های کمیک در افزایش علاقه به رشته‌های مختلف علمی و هنری
از داستان‌های تاریخی و حیات وحش گرفته تا طبیعت و حتی روابط بین انسان‌ها، هر موضوعی داستانی در ژانر کمیک دارد! پس عجیب نیست اگر این کتاب‌ها مکمل ارزشمندی برای سیستم آموزش تبدیل باشند. به عنوان نمونه، فرض می‌کنیم که کودک شما در حال یادگیری تاریخ مصر باستان است! یک کمیک با موضوع مشابه می‌تواند جزئیات این دوره‌ی تاریخی را در ذهن او ثبت نماید. از جزئیات یک دوره‌ی تاریخی، منظور طیف وسیعی است که در یک سرش، لباس‌ها و غذاها جای گرفته‌اند و در سر دیگرش، آیین‌های فرهنگی، اجتماعی و قوانین مختلف به چشم می‌خورند.
پس به کمک این کتاب‌ها می‌توانید اشتیاق به مطالعه و یادگیری کتاب‌های آموزشی را در وجود کودکان خود تقویت کنید!
وسعت موضوعی کتاب‌های کمیک می‌تواند هر کودکی را راضی کنند
فراموش نکنید که کتاب‌های کمیک فقط روایت‌گر نبرد ابرقهرمانان با دشمنان شرور ملت نیستند. مهم‌تر اینکه، آنها فقط برای پسربچه‌ها نوشته نشده‌اند. از کمدی و درام گرفته تا فانتزی و علمی – تخیلی، هر ژانری را می‌توانید در بین کتاب‌های کمیک پیدا کنید. پس با کمی گشتن، یک اثر هنریِ منطبق با سلایق کودک خود را به چنگ خواهید آورد. اما کتاب‌های کمیک یک فایده‌ی دیگر هم دارند.
می‌توانید با خواندن آنها در کنار کودک‌تان، خاطراتی شاد و فراموش نشدنی را رقم بزنید. کمی خیالبافی برای آدم‌ها در هر سن و سالی لازم است.
منبع: