مسئولیت‌پذیری اجتماعی مهارتی است که از نقطه نظر اسکیلز، بلیث، برکاس و کیلزمیر این‌گونه تعریف می‌شود:
مسئولیت‌پذیری اجتماعی دغدغه فرد در مورد رفاه دیگران، نگرش مسئولانه نسبت به آن‌ها، احساس وظیفه، مشارکت مدنی، جلوگیری از رفتارهای مخرب است.
مسئولیت‌پذیری اجتماعی به کودک و نوجوان کمک می‌کند تا هویت خود را به‌عنوان عضوی از جامعه تثبیت کنند. به عبارت دیگر، پرورش مسئولیت پذیری اجتماعی در کودکان و نوجوانان به رشد مهارت‌های اجتماعی آن‌ها مربوط می‌شود. به آن‌ها اجازه می‌دهد تا به‌عنوان یک شهروند عضوی فعال و مسئول باشند.
اهمیت پرورش مسئولیت پذیری اجتماعی در کودکان و نوجوانان
کودکان و نوجوانان آینده‌سازان یک کشور هستند. همانطور که کودک رشد می‌کند، حس مسئولیت پذیری اجتماعی نیز باید در او رشد کند. مطالعات متعددی بر روی کودکان و نوجوانان امریکایی توسط ونزل، اسکیلز، بلیث، برکاس و کیلزمیر در سال ۲۰۰۰ انجام شد. این مطالعات نشان می‌دهند:
کودکان و نوجوانانی که مسئولیت‌پذیری اجتماعی بالایی دارند، کمتر دچار رفتارهای مخرب در جامعه می‌شوند. تمایل دارند افراد موثری در جامعه باشند. دوست دارند نسبت به دیگران به موفقیت بیشتری در این زمینه دست یابند.
نحوه پرورش مسئولیت پذیری اجتماعی در کودکان و نوجوانان
روش تربیت والدین اولین و اصلی‌ترین منبع شناخته شده در پرورش مسئولیت پذیری اجتماعی در کودکان و نوجوانان است. بنابراین، بهتر است برای پرورش حس مسئولیت‌پذیری اجتماعی بایدها و نبایدهایی را رعایت کنید. این نکات در ادامه به‌طور مفصل بررسی شده‌اند.
بایدها
به یاد داشته باشید که کودک نظاره‌گر اعمال شما است. هنگامی که می‌خواهید فعالیت‌های اجتماعی و عام‌المنفعه انجام دهید، حتما فرزندانتان را در آن‌ها شریک کنید. فعالیت‌های اجتماعی شامل غذا دادن، دادن لباس گرم و کمک کردن به افرادی است که نیازمند کمک هستند.
به طور مثال، برای اینکه کودک در زمینه کمک به دیگران درک درستی از موضوع داشته باشد می‌توانید شیرینی یا نوشیدنی خنک درست کنید. با کمک کودک آن‌ها را برای کمک به خیریه‌ها و بنیادهای نیکوکارانه بفروشید. با این کار لذت کمک کردن به دیگران را به او انتقال می‌دهید.
سعی کنید برای فرزندتان از قهرمانان صحبت کنید. داستانهای قهرمانان واقعی چه ایرانی و چه غیر ایرانی را برای آن‌ها بخوانید. چرا که در دنیای امروز کودکان بسیار هوشیار و نکته‌سنج هستند. تنها زمانی انگیزه پیدا می‌کنند که آن ابر قهرمان در دنیای واقعی کار مهمی انجام داده باشد و تخیلی نباشد. بنابراین بهتر است داستانهای واقعی را انتخاب کنید.
برای پرورش مسئولیت پذیری اجتماعی در کودکان و نوجوانان ابتدا، ارزش‌ها را به فرزندانتان بیاموزید. با آن‌ها در مورد اهمیت توجه، احترام و مراقبت از طبیعت، هم‌نوع خود و حیوانات صحبت کنید. یک ایده بهتر این است که این مفاهیم را به‌صورت عملی به کودک بیاموزید. یعنی او را با خود به کمپین‌های جمع‌آوری آشغال از طبیعت ببرید. از کیف‌های غیر پلاستیکی برای خرید استفاده کنید. با حیوانات مهربان باشید تا کودک از شما الگوبرداری کند.
با فرزندانتان در مورد نعمت‌هایی که دارند چون، داشتن خانواده، غذا، سرپناه، لباس صحبت کنید. هنر قدردانی و شکرگزاری کردن را به آن‌ها بیاموزید. به آن‌ها نشان دهید که هنوز افرادی در جامعه وجود دارند که فاقد این نعمات هستند. باید در حد توان برای آرامش آن‌ها نیز تلاش کنند.
نبایدها
هرچه کودک می‌خواهد را در اختیار او قرار ندهید. این کار اشتباه بزرگی در تربیت او است. چرا که از او فردی خودخواه و بی‌مسئولیت می‌سازد. اما، این موضوع به این معنا نیست که به خواسته‌های او توجه نکنید یا او را دائما دعوا کنید. این کار نیز عواقب بدی در روحیه کودک یا فرزند نوجوانتان می‌گذارد. تعادل را برقرار کنید. به او بیاموزید که ابتدا خودش بررسی کند و ببیند که آیا آن وسیله را واقعا احتیاج دارد یا نه. اگر آن وسیله یک اسباب‌بازی بیش از حد گرانقیمت است، به او بگویید که می‌تواند با یک وسیله ارزانتر جایگزین کند.
فرزندتان را تشویق کنید تا همیشه راست بگوید و از عواقب آن نترسد. او باید یادبگیرد که مسئولیت کاری که انجام داده است را بپذیرد.
قبل از اینکه به فرزندتان گوشزد کنید که راست بگوید، حواستان باشد که شما هم همیشه راست بگویید. در غیر این صورت، این کار تاثیر بسیار بدی از شما در ذهن کودک ایجاد می‌کند. او را گیج و آشفته می‌کند. برای پرورش مسئولیت پذیری اجتماعی در کودکان و نوجوانان ابتدا خودتان الگوی خوبی برای آن‌ها باشید.
در آموزش این مفاهیم صبور باشید. چرا که، ایجاد تغییر در الگوی رفتاری کاری زمان‌بر است. حتی اگر فرزندتان به دوره نوجوانی رسیده است، از آموزش دست نکشید. زمان شروع مهم نیست. مهم این است که کار مثبتی را در هر زمانی برای پرورش بهتر نسل آینده انجام دهید.
درپایان
کودکان از بسیاری از جهات متفاوت و در عین حال، منحصربه‌فرد هستند. بعضی‌ها به نقاشی و بعضی دیگر به بازی‌های کامپیوتری علاقه دارند. این تفاوت و تنوع تنها در سرگرمی‌هایی که انتخاب می‌کنند نمود پیدا نمی‌کند. بلکه، در ماهیت وجودی آن‌ها ریشه دارد. یعنی ممکن است یک کودک به محافظت از طبیعت علاقه نشان دهد. دیگری نگرش مسئولانه‌ای به افراد کم توان داشته باشد. اینجا وظیفه شما به‌عنوان والدین این است که این حس مسئولیت‌پذیری که در او به ودیعه گذاشته شده را سرکوب نکنید. درمقابل، آن را در کودک تقویت کنید. اگر نکته دیگری را در زمینه پرورش مسئولیت پذیری اجتماعی در کودکان و نوجوانان می‌شناسید با ما در قسمت نظرات به‌اشتراک بگذارید.
منبع: